انسان در زندگي اجتماعي و فردي، مرهون نعمت انتظار است و اگر از انتظار بيرون بيايد و اميدي به آينده نداشته باشد، زندگي برايش مفهومي نخواهد داشت و بي‌هدف مي‌شود.
حرکت و انتظار، در کنار هم مي‌باشند و از هم جدا نمي‌شوند؛ انتظار علت حرکت و تحرک بخش است. آنچه مورد انتظار است، هرچه مقدس‌تر و عالي‌تر باشد، انتظارش نيز ارزنده‌تر و مقدس‌تر خواهد بود و ارزش مردم را بايد از انتظاري که دارند شناخت:
يکي انتظارش اينست که پايان سال شود و حقوقش زيادتر گردد.
يکي ديگر انتظارش اينست که پايان سال تحصيلي برسد، مدرکي بگيرد و بوسيله آن شغل مناسبي تهيه کند.
يکي منتظر است که وضعش روبه راه شود تا خانواده تشکيل دهد و همسري اختيار کند و از تنهايي خود را خلاص سازد.
يكي منتظر است درآمدش بيشتر شود، خانه شخصي، ماشين سواري و ... خريداري کند، يا اگر همت و نظرش بلند باشد، بيمارستان، مسجد، مدرسه، کتابخانه و ... تاسيس کند.
يکي انتظار دارد در فلان مناقصه و يا مزايده برنده شود.
خلاصه همه منتظرند، کاسب، صنعتگر، کشاورز، باغدار، معلم، پدر و مادر همه منتظرند، بلکه ملتها و جامعه‌ها و حکومتها نيز منتظرند.
لذا قرآن کريم نيز مي‌فرمايد:

«قل کل متربص فتربصوا ؛ بگو همه منتظرند، پس منتظر باشيد.» (طه/135)

اگر انتظار در اين دنيا از بشر گرفته شود، ديگر ادامه حيات برايش بي‌لذت و بي‌معني است. انتظار است که زندگي را لذت بخش، با روح و بامعني مي‌سازد و شخص را به زندگي علاقه‌مند مي‌نمايد. پس همه جهان، همه مردم و افراد، تا هستند و در سراشيبي سقوط و انقراض و فنا و مرگ و نيستي وارد نشده‌اند، منتظرند و بايد منتظر باشند.

اسلام و انتظار:

اسلام که تعليمات و هدايتهايش بر اساس فلسفه عميق و صحيح اجتماعي و واقعي قرار دارد، اصل انتظار و نگاه به سوي آينده را پشتوانه بقاي جامعه مسلمان و محرک احساسات و مهيج روح فعاليت قرار داده است و انتظار آينده بهتر و عصر فتح و گشايش و فرج را برترين اعمال شمرده است و رهبر عظيم‌الشان آن، انتظار فرج را افضل اعمال امت خود معرفي فرموده است.
فلسفه انتظار به عنوان يک عامل و ماده حياتي مهم در تمام اديان آسماني وجود داشته و رمز بقا و موجوديت آنها بوده است.
اين انتظار، شخص را محکم و مقاوم، با اراده و نفوذ ناپذير، مستقل و شجاع و بلند همت مي‌سازد.
اين انتظار لفظ نيست، گفتن نيست، عمل است، حرکت است، صبر و شکيبايي و مقاومت است.
--------------------------------------------------------------------------------
آيت الله العظمي صافي گلپايگاني؛ کتاب امامت و مهدويت ؛ با اندکي تصرف

قرآن فلسفه نماز را یاد خدا می داند:"اقم الصلوه لذکری" (23)
و ذکر خود را مایه آرامش دلها: "الا بذکر ا... تطمئن القلوب" (24)
و نتیجه آرامش دل را پرواز به ملکوت ذکر می نماید:"یا ایتها النفس المطمئنه ارجعی الی ربک" (25)
قرآن در موارد دیگری،دلیل عبادت را تشکر از خداوند می داند:"اعبدوا ربکم الذی خلقکم" (26) پرستش کنید پروردگارتان را که شما را آفرید.
"فلیعبدوا رب هذا البیت الذی اطعمهم من جوع و آمنهم من خوف" (27)
پس پروردگار این خانه (کعبه) را پرستش کنید که آنان را از گرسنگی و ناامنی نجات داد.
در بعضی ازآیات به نقش تربیتی نماز اشاره شده است:"ان الصلوه تنهی عن الفحشاء و المنکر" (28)همانا نماز انسان را از زشتیها و منکرات باز می دارد.
زیرا نمازگزار ناچار است به خاطر صحت نماز یا قبول شدن آن یک سری دستورات دینی را مراعات کند،که رعایت آنها خود زمینه ای برای دوری از گناه و زشتی است.
آری کسی که لباس سفید بپوشد طبیعی است که روی فرش یا زمین آلوده نمی نشیند.
قرآن به دنبال سفارش به نماز می فرماید:"ان الحسنات یذهبن السیئات" (29)همانا کارهای شایسته (مانند نماز) گناهان را از بین می برند.
پس نماز یک توبه عملی از گناهان گذشته است و خداوند با این آیه به گناهکار امید می دهد که اگر به کارهای شایسته همچون نماز و عبادت روی بیاورد،بدیهایش محو می شود. (30)

ناآشنایی با نیازهای خود
 

عدم برآورد صحیح نیازها موجب غفلت از ضرورتها می گردد. اگر انسان نیاز خود را به معبود درک کند و بداند که به ثمر رسیدن هر تلاش و کوششی در گرو اراده خداوند است،از هماهنگی و پیوند با او در تمامی مقاطع فعالیتها و برنامه های روزمره دریغ نمی کند.او نمی داند که تمامی گره های او باید در نماز و ارتباط با خدا گشوده شود.در برابر چنین گمراهی و نادانی خداوند متعال به ملائکه خود خطاب می کند: به این بنده من نگاه کنید چقدر در اشتباه است،او می پندارد که نیازهای او بدست غیر من برآورده می شودو نمی داند که من حوائج او را برمی آورم. (31)
آری قهر با خدا و فراموشی یاد او تنها از جهالت ناشی می شود، جهل نسبت به خدا،جهل نسبت به نماز و جهل نسبت به نیازها و فقر خویش و لذا از هر فرصتی برای فرار استفاده می کند.
اقامه نماز ، نه نماز خواندن یا برگزار کردن نماز
البته هر انسان مؤمن و مکلفی باید نماز بخواند،اما اقامه نماز امر دیگری است. در مقابل اضاعه صلوه داریم:" و خلف من بعدهم حلف اضاعوا الصّلوه و اتبعوا الشّهواه." اضاعه نماز در مقابل اقامه نماز است. بدترین وضع اضاعه نماز این است که روح نماز، نباشد چه شکل آن باشد چه نباشد. ما باید جامعه را به روح نماز فرابخوانیم.سوق دادن جامعه به باطن نماز در آنجاست که اشتیاق کارساز است نه اجبار. با اجبار نه می شود کسی را نمازگزار واقعی کرد و نه نمازی که با زور و اجبار بر کسی تحمیل شده است. آن نمازی واقعی است که نمازگزار بهترین و بالاترین لذتها را در نماز ببیند،عشق پیدا کند و با اشتیاق برود.
ما باید اقامه نماز کنیم.زمینه اشتیاق و شوق به نماز را با نشان دادن باطن نماز در اعمال و رفتارمان که مورد توجه و الگو برداری جامعه هستیم،نشان بدهیم.
در قرآن "وای بر تارکان نماز" گفته نشده است، ولی "وَیلٌ لِلمُصَلّین(4 ماعون)" گفته شده است. وای بر نمازگزارانی که ریا می کنند، یعنی دین را وسیله بدست آوردن و خریدن دنیای خویش کردند. آن را دستمایه برخورداری از زندگی های اعتباری دنیا کردند.
"وَالَّذینَ هُم یَرآؤن وَ یَمنَعُونَ الماعون(6و7 ماعون)" درد جامعه ندارند. نماز می خوانند اما نسبت به بدبختیهای موجود در جامعه، بدبختیهایی که انسان و بشریت با آن روبرو است،حساس نیستند.وای بر این نمازگزاران.نمازی که شما را به خلوص و صفا نرساند،نمازی که درد دیگران را در جان شما شعله ور نکند.اگر هم نماز بگزارید مخاطب " وَیلٌ لِلمُصَلّین(4 ماعون) " در قرآن هستید.ممکن است ما که مدعی دین و ارزشها هستیم، کاری کنیم که مردم و به خصوص جوانان عزیز به جای گرایش به نماز،از نماز زده بشوند. (32)

نتیجه گیری
 

در پایان به عنوان نتیجه گیری این تحقیق کتابخانه ای و میدانی می توان گفت:
همه انسانها بر فطرت پاک خلق شده اند و اگر دچار لغزش شده و مسیری را به اشتباه می روند، به دلیل عدم آگاهی آنها از وظایف خود و نیز عدم وجود یک راهنما و مشاور در هر مقطع از زندگی در کنار آنهاست که بتواند نیازها و چگونگی رفع آنها و برخورد با مشکلات زندگی را به آنان بیاموزد.
بنابراین
1.اگر بتوانیم در خانواده ها، مدارس و جامعه، نوجوانان و نیازهای آنها را خوب درک کرده و شناسایی کنیم،
2.به شیوه ای مناسب با آنها برخورد کنیم و
3. بتوانیم دین اسلام را با تمامی زیبایی های آن به آنها معرفی کنیم، بی شک تمامی آنها علاقمند به مفاهیم دینی و مشتاق ارتباط با خدای متعال خواهند شد که لازمه این کار،افزایش بودجه های فرهنگی در این زمینه و تربیت افراد متخصص در امور نوجو انان می باشد.
امید است که با همت اعضاء خانواده و مسؤلین فرهنگی،گامهای بلندی جهت ارتقاء سطح مذهبی نوجوانان و جوانان برداشته شود.
ان شاا... با ظهور حضرت مهدی(عج) ،آیین نماز که در قرآن به عنوان یکی از راهکارهای عملی مهدویت شمرده شده است جهانی گردد.

پی نوشت ها :
 

- دنیای بلوغ،ص23
2- وسائل الشیعه،ج13،ص431
3 - دنیای بلوغ،ص33
4- دنیای بلوغ،ص42
5- رشد اخلاقی،ارزشی و دینی در نوجوانی و جوانی،ص74
6- رشد اخلاقی،ارزشی و دینی در نوجوانی و جوانی،ص91
7- همان
8- نگرش نو به تربیت نوجوان،ص34
9- دنیای بلوغ،ص116
10- روانشناسی رشد در دوره نوجوانی،ص81
11- همان،ص66
12- همان،ص114
ارشاد القلوب- از امام صادق(ع)- بحارالانوار87/139- 13
14- پرستش آگاهانه،ص203و204
15- بحارالانوار،82/234
16- پرستش آگاهانه،ص205
17- روانشناسی نوجوانان و جوانان،ص229
18- همان
19- فرقان/28
20- مستدرک،ج2،ص63
21- غررالحکم،ص152
22- همان،ص340
23- طه/14
24- رعد/28
25- فجر/28
26- نساء/1
27- قریش/2
28- عنکبوت/45
29- هود/14
30- تفسیر نماز،ص22
31- وسائل الشیعه،ج3،ص24
32- نیایش،ص22
فهرست منابع :
1- قرآن مجید.
2- وسائل الشیعه حرعاملی.
3- ارشاد القلوب.
4- بحار الانوار علامه مجلسی.
5- دنیای بلوغ، تألیف دکتر علی قاسمی، نشر امید.
6- رشد اخلاقی،ارزشی و دینی در نوجوانی و جوانی،تألیف دکتر حسین لطف آبادی، نشر نسل سوم.
7- نگرش نو به تربیت نوجوان، تألیف لیدا کاکیا، نشر آفاق.
8- روانشناسی رشد در دوره نوجوانی، تألیف دکتر محمد قشلاقی، نشر مولانا.
9- پرستش آگاهانه، تألیف محسن قرائتی، نشر ستاد اقامه نماز.
10- نیایش، تألیف پژوهشهای گروهی از فضلاء، نشر ستاد اقامه نماز.
11- تفسیر نماز، تألیف محسن قرائتی، نشر ستاد اقامه نماز.
12- روانشناسی نوجوانان و جوانان، تألیف دکتر احمدی، نشر مشعل.
 

ما براي چه آفريده شده ايم؟ 
يكي از مهم ترين سوالاتي كه براي همه انسانها مخصوصا شما نوجوانان عزيز پيش مي آيد اين است كه بدانيد چرا خدا ما را آفريده است؟
خـداوند بزرگ در قـرآن مـجيد ، در پاسخ به اين سوال مـهم مـي فرمايد: ما جن وانسان را خلق نكرديم مگر براي عبادت وبندگي خداوند.
پس ما براي عبادت و بندگي خدا آفريده شده ايم تا خدا را بهتر بشناسيم و با انجام كارهاي خوب خوش بخت شويم .
خداوند براي عبادت خود و خوش بختي ما ، برنامه اي را مشخص كرده است . اين برنامه كه « دين» نام دارد به وسيله ي پيامبران به ما رسيده است و راه بندگي خداوند را به ما ياد داده است .
سوال: آيا تعداد پيامبران را مي دانيد؟
بعد از آخرين پيامبر – كه حضرت محمد(ص) است- اين برنامه توسط امامان به ما رسيده تا امام دوازدهم كه اكنون غايبند و ما نمي توانيم به طور مستقيم با ايشان رابطه داشته باشيم البته برخي انسانهاي نيكوكار با امام مهدي (عج)رابطه دارند اما براي همه اين ارتباط امكان ندارد . بنابراين بايد از جايي ديگربرنامه ي دين را بگيريم اين دستورات ديني كه آنها را بايد از جايي ديگري ياد بگيريم «احكام» نام دارد.
احكام چيست؟
:« احكام كارهايي است كه دين به انسان دستور مي دهد كه آن را انجام بدهد و يا آن را ترك كند»
ما اكنون « احكام » را از «مرجع تقليد» ياد مي گيريم .

معنای لغوی دین

 دین, واژه اى است عربى که در معاجمو کتب لغت معانی بسیاری برای آن ذکر شده است مانند: ملک و پادشاهی، طاعت و انقیاد، قهر و سلطه ، پاداش و جزاء، عزت و سرافرازی ، اکراه و احسان، همبستگی، تذلل و فروتنی، اسلام و توحید، عادت و روش، ریاست و فرمانبرداری و ...در آیات قرآن نیز به معانی لغوی دین اشاره شده است و کلمه دین در آیات بکار رفته است ودر هر آیه ای معنای مخصوص خودش را دارد. چنانکه خداوند می فرماید: «هوالذی ارسل رسوله بالهدی ودین الحق، صف ، 9» که در این آیه دین به معنی کیش و شریعت آمده است و یا می فرماید:«فاعبدالله مخلصاً له الدین، زمر ،2» و در اینجا دین به معنای توحید و یگانگی می‌باشد . همین موارد استعمال واژه دین‏ در قرآن مى‏تواند به عنوان راهى براى شناسایى و به دست آوردن

تعریف دین از دیدگاه اسلام شمرده شود که «دین عبارت است از اطاعت، گرایش، فرمانبردارى و تسلیم در برابر حقیقت‏» که در این صورت، با معانى لغوى نیز سازگارى خواهد داشت.

واژه دین از مفاهیمى است که همواره در میدان آراء و نظرات گوناگون صاحب‏نظران قرار داشته و توافق مشترک درباره آن وجود ندارد. به صورتی که حتی عده‏اى از محققان آن را قابل تعریف نمى‏دانند.به هر حال‌‌ ‌می توان دین را اینگونه تعریف نمود:

دین

، مجموعه (سیستم) حقایقى هماهنگ و متناسب از نظام‏هاى فکرى (عقاید و معارف)، نظام ارزشى (قوانین و احکام) و نظام پرورشى (دستورات اخلاقى و اجتماعى) است که در قلمرو ابعاد فردى، اجتماعى و تاریخى از جانب پروردگار متعال براى سرپرستى و هدایت انسان‏ها در مسیر رشد و کمال الهى ارسال مى‏گردد.
 

به دیگر سخن، مجموعه ای است از عقاید و قوانین و مقرراتى که هم به اصول فکرى بشر نظردارد و هم در باره اصول گرایشى وى سخن مى‏گوید و هم اخلاق و شئون‏زندگى او را تحت پوشش قرار مى‏دهد.

تعاریف دین

تعاریف متعدد از دین ارائه شده است مثلادانشمند بزرگ اسلامی و مفسر گرانقدرمذهب شیعه،علامه طباطبایی، دین را اینگونه تعریف می‌کند :
 

«دین، عقاید و یک سلسله دستورهای عملی و اخلاقی است که پیامبران از طرف خداوند برای راهنمایی و هدایت بشر آورده اند، اعتقاد به این عقایدو انجام این دستورها، سبب سعادت و خوشبختی انسان در دو جهان است»(خلاصه تعالیم اسلام، ص 4، و یا شیعه دراسلام ص 41).
 

ویا برخی ازدانشمندان غربیگفته‏اند: دین عبارت است ازاعتقاد به موجودات روحانى .

و یا عده ای دیگر گفته‏اند: دین نظام یک پارچه‏اى از باورها وعملکردهاى مرتبط به چیزهاى مقدس است که از طریق آنها گروهى ازانسانها با مسائل غایى زندگى بشرى مرتبط می باشد

برخى‏ دیگر گفته‏اند: دین اعتقاد به خدایى سرمدى است. یعنى، اعتقاد به این‏که حکومت و اراده‏اى الهى بر جهان حکم مى‏راند.
 

و بعضى دیگر مى‏نویسند: جوهر دین عبارت است‏از احساس وابستگى مطلق . به هر حال هر کدام ازدانشمندان اسلامیو غربی وعلمای ادیانکوشیده اند تا بر اساس نگرش و اعتقاد خود تعریفی کامل از دین عرضه کنند. به همین دلیل آنها در ادراک دین بر جنبه های مختلفی تأکید نموده اند.بنابراین می شود تعاریف دین را به سه قسم طبقه بندی نمود:

• تعریف دین از نظر دانشمندان اسلامی
• تعریف دین از نظر علمای ادیان
• تعریف دین از نظر دانشمندان غربی

اصطلاحات مرتبط با واژه دین

شریعت

شریعت دارای دو معنی عام و خاص می باشد در معنای خاص عبارتست از احکام و دستورات و عبادات و اخلاقیاتی است که هر پیغمبر می آورد. و شریعت هر پیغمبری بر حسب مقتضیات زمان و مکان و امت وقوم او با شریعت دیگری فرق می‌کند، شریعت در معنای خاص با مفهوم دین متفاوت است. شریعت در معنای عام به معنی ایمان به مبادی غیبی است از روی کمال خلوص قلب و صفای نیت و تمام پیامبران مردم رابه آن دعوت می کردند و هیج اختلافی در این اساس میانشان نیست و لذا دراین معنا با مفهوم دین یکی است. مثلاً گفته می‌شود شریعت اسلام که منظوردین اسلاممی‌باشد.

مذهب

این اصطلاح به دو مفهوم عام و خاص بکار رفته است.در مفهوم خاص عبارتست از شاخه ای مخصوص از دین مانندمذاهب

شیعه و تسنن نسبت به دین اسلام. و در مفهوم عام و کلی با مفهوم دین مترداف و همسان است. چنانکه گفته می‌شود مذاهب اسلام و مذهب زرتشت که مقصود دین اسلام و دین زرتشت می‌باشد.
 

ایدئولوژی

یک تئوری کلی درباره جهان هستی همراه با یک طرح جامع، هماهنگ و منسجم است که راه انسان را در زندگی مشخص می‌کند و هدف آن سعادت و تکامل اوست. به عبارت دیگر ایدئولوژی یک سلسله آراء کلی و هماهنگ درباره رفتارهای انسان است و مجموعه ای از بایدها و نبایدها در زندگی و رفتار انسان می‌باشد. در ایدئولوژی بینشها، گرایشها، روشهاو کنشهای انسان مشخص می شوندو شکل می‌گیرند.

جهان بینی

عبارتست از نگرش انسان به هستی و توجیه و تبیین آن در رابطه با انسان به عبارت دیگر دید کلی که انسان از جهان هستی دارد و بر اساس آن به تعبیر و تفسیر آن می پردازد جهان بینی نامیده می‌شود و به طور کلی برداشت کلی انسان از جهان هستی را جهان بینی او می گویند.

انواع جهان بینی

جهان بینی انواع گوناگونی دارد، بر اساس پذیرفتن ماوراءالطبیعه و یا انکار آن می‌توان جهان بینی را به جهان بینی الهی و جهان بینی مادی تقسیم نمود.در کل گفته اند: جهان بینی سه گونه است : علمی، فلسفی، مذهبی.

مکتب

مجموعی ایست که در ابتدا به تفسیر انسان و جهان می پردازد و سپس بایدها و نبایدهای انسانی را مشخص و معین می‌سازد. هم نیاز انسان را به جهان بینی مرتفع می‌کند و هم یک نظام ارزشی برای زیستن و چگونه زیستن ارائه می‌دهد. در واقع مکتب مجموعه جهان بینی و ایدئولوژی یک انسان می‌باشد.

سیر تکامل دین و جهان بینی انسان

تاریخ پیدایش دین همزمان با پیدایش انسان است و دین خدا که همان دین اسلام است (ان الدین عندالله الاسلام) از نخستین روز پیدایش بشر همراه وی بوده است و اولین فرد انسان حضرت آدم پیامبر خدا و منادی توحید و یگانه پرستی بوده است و ادیان شرک آمیز همگی در اثر تحریفات و اعمال سلیقه ها و اغراض فردی و گروهی پدید آمده است. در قرآن کریم تصریح شده نسل کنون بشر به دو نفر مرد و زن منتهی است بنام آدم و حوا.آدم پیغمبر بوده و وحی های آسمانی به وی نازل می شده است. دین آدم بسیار ساده بوده است و پس از آدم و زوجه اش فرزندانش روزگاری با نهایت سادگی بدون اختلاف می گذرایندند، چون روز به روز شماره افراد افزوده و به قبائل مختلف تقسیم شدند و درهر قبیله نیز بزرگانی یافت می شدند که افراد قبیله به آنان احترام می گذاشتند و حتی پس از مرگ نیز مجسمه های ایشان را می ساختند و مورد ستایش قرار می‌داند و از همین روزگار بت پرستی در میان رواج گرفت چنانکه در اخبار امامان وارد شده که پیدایش بت پرستی از این راه بوده است و تاریخ بت پرستی نیز همین معنی را تأئید می‌کند.

 کم کم در اثر اجحافاتی که اقویا به ضعفا می نمودند اختلافاتی بین مردم پیدا شد این اختلافات باعث به وجود آمدن فرقه های مختلف گردید. به هر حال طبق آیات قرآن مانند :«کان الناس امه واحده فبعث الله النبیین مبشرین و منذرین و انزل معهم الکتاب بالحق لیکم بین الناس فیما اختلفوا فیه بقره 3/2»

• می توان دوران زندگی دینی بشر را به صورت زیر بیان کرد:

اول: دوران سادگی و بی رنگی بشر دوم : دوران زندگی اجتماعی

سوم : دوران تضادها و تصادمهای اجتناب ناپذیر اجتماعی یا همان دوران اختلافات چهارم : مرحله آمدن انبیاءاز طرف خداوند برای نجات انسان .

• از نظر اسلام و دانشمندان مسلمان دین خداوند یکی است و از نخستین روز پیدایش بشر همراه وی بوده است. لذا تاریخ پیدایش دین همزمان با پیدایش انسان می باشد . به خصوص علامه طباطبایی و استاد مطهری درباره سیر تکامل دین و جهان بینی بشرنظرات جالبی را ارئه نموده اند.
• ولی جامعه شناسان و مردم شناسان غربی می گویند: دین انسانها به صورت تکاملی رشد نموده است و از طبیعت پرستی شروع شده تا به بت پرستی و در آخر به خدا پرستی رسیده است. آنها دین را فطری بشر نمی دانند و بیان می کنند:

جهان بینی

انسان به موازات رشد و تکامل فرهنگ معنوی و بینش او دائماً در حال تحول و تکامل بوده است و در مسیر تکامل خود مراحلی را طی نموده است تا به حرکت کنونی رسیده است.

الف: مرحله ادیان ابتدایی ب: مرحله ادیان قدیم و چند خدایی ج: مرحله ادیان متکامل و یک خدایی .

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

• سیر تکامل دین از نظر دانشمندان اسلامی
• سیر تکامل دین از نظر مردم شناسان و جامعه شناسان و علمای تاریخ ادیان